…Agim Frashëri.
Qëndresa Toplana erdhi në jetë në qershor, në kulmin e verës, kur bletorja gumëzhinte pa pushim, kur kornizat rridhnin mjaltë si ar i shkrirë dhe Luan Peshkatari tashmë i hiqte pa dridhje, pa frikën e dikurshme. Kastriot Shala e mbajti vajzën në krahë me një kujdes pothuajse të frikshëm, sikur çdo lëvizje e gabuar mund ta lëndonte. Gresa Prifti e vuri re se si gishtat e tij dridheshin lehtë.
— I ngjan ty, — tha ai me zë të ulët.
— Na ngjan të dyve, — e korrigjoi Gresa, duke buzëqeshur.
Arlind Sinani shkroi një herë nga burgu. Kërkonte para për një dërgesë. Gresa e lexoi mesazhin, e fshiu dhe nuk u kthye më kurrë tek ai mendim.
Një mbrëmje të qetë, kur Luani flinte tashmë dhe Qëndresa merrte frymë butë në djep, Gresa dhe Kastrioti u ulën në shkallët e verandës. Zhurma e bletëve ishte e njëtrajtshme, qetësuese, si një frymëmarrje e madhe e tokës.
— A je penduar ndonjëherë? — e pyeti Kastrioti. — Që nuk e shite atëherë gjithçka?
Gresa e shikoi. Pastaj shtëpinë. Koshereve. Arën që errësohej ngadalë në muzg.
— Asnjëherë, — u përgjigj ajo. — Po ti? Që nuk ike?
Ai ia mori dorën dhe e shtrëngoi.
— As unë, asnjëherë.
Bletët vazhdonin të gumëzhinin. Dhe në atë tingull kishte diçka të drejtë, të saktë, diçka që i përkiste vetëm atyre.
Një vit më vonë, në bletore u shfaq Rozafa Kola. Zbriti nga një makinë e huaj, e plakur para kohe, me një xhaketë të lirë dhe pa atë siguri që dikur e kishte veshur si armaturë. Gresa po ndante kornizat e mjaltit. Luani ndihmonte, duke tërhequr arkat bosh.
— Gresa, — e thirri Rozafa me zë të përmbajtur.
Gresa u kthye. Nuk u habit. Thjesht e pa.
— Kam nevojë të flas, — tha Rozafa duke hedhur një hap përpara. — Sapo kam dalë… me kusht. Nuk kam ku të shkoj. Mendova se ndoshta ti…
Fjala iu këput në mes. Gresa e vendosi kornizën mbi tavolinë dhe fshiu duart në përparëse.
— Ndoshta mund të të jap para? — tha qetë. — Apo ndonjë punë? Apo një dhomë bosh?
Rozafa pohoi me kokë; në sytë e saj u ndez një shpresë e zbehtë.
— Jo, — tha Gresa. — Asgjë nga këto.
— Por unë…
— Ti u përpoqe të ma merrje gjithçka. Shtëpinë. Tokën. Gjithçka që më kishte mbetur. Dhe tani vjen të kërkosh?
Rozafa heshti. Pastaj uli kokën.
— Vërtet nuk kam ku të shkoj.
— Kur po më shkatërroje jetën, — u afrua Gresa dhe zëri i saj u bë më i ulët, më i fortë, — nuk e mendoje këtë. Kur erdhe këtu me letra të falsifikuara, nuk e mendove. Kur njerëzit e tu hynë natën dhe qëlluan mbi njeriun që më mbronte, as atëherë nuk e mendove. Prandaj tani, rruga jote nuk është problemi im.
Rozafa qëndroi pa ngritur sytë.
— Ik, — tha Gresa. — Dhe mos u kthe më.
Rozafa u kthye nga rruga dhe u largua ngadalë, e përkulur. Gresa e ndoqi me sy derisa u zhduk. Nuk ndjeu as keqardhje, as zemërim. Vetëm lehtësim.
Luani iu afrua dhe ia kapi dorën.
— Kush ishte ajo? — pyeti.
— Askush, — u përgjigj Gresa. — Absolutisht askush.
Mbrëmjen e asaj dite, kur Kastrioti u kthye nga kosa, Gresa i tregoi për Rozafën. Ai dëgjoi në heshtje dhe më pas pohoi.
— Ke vepruar drejt.
— Mendon vërtet kështu?
— Jam i sigurt, — tha ai duke e përqafuar. — Disa njerëz e meritojnë një shans të dytë. Disa të tjerë, vetëm derën e hapur.
Gresa u mbështet tek ai. Nga brenda dëgjohej e qara e Qëndresës. Luani lexonte me zë të lartë një libër. Bletët gumëzhinin pas dritares.
Dhe për herë të parë pas shumë vitesh, Gresa mendoi se jeta nuk është ajo që të jepet. Është ajo që zgjedh të mbash. Dhe ajo për të cilën vendos të luftosh.
Ajo e pa Kastriotin.
— Faleminderit, — i tha. — Që nuk u largove.
— Faleminderit, — u përgjigj ai. — Që nuk e shite.
Qëndruan të përqafuar derisa nata ra plotësisht. Bletët vazhdonin të gumëzhinin. Dhe në atë zhurmë ishte gjithçka që u duhej: shtëpia, familja, toka. Dhe e drejta për ta quajtur këtë jetë të tyren.