Vjosa doli nga godina e zyrës noteriale dhe mori frymë thellë. Ajri i vjeshtës ishte i freskët, ndihej aroma e gjetheve të rëna dhe e shiut. Nën këmbë shushurinte gjethja e lagur, qielli ishte mbuluar nga re gri. Vjosa po shkonte drejt makinës, duke shtrënguar në duar një dosje me dokumente. Brenda ndodheshin dëshmitë e së drejtës së trashëgimisë — tri apartamente në zona të ndryshme të qytetit dhe një shtëpi pushimi në Gostivisht.
Rozafa kishte vdekur gjashtë muaj më parë. Vjosa ende nuk arrinte ta pranonte humbjen. Rozafa ishte njeriu i vetëm i afërt që e kishte mbështetur gjithmonë, e kishte kuptuar dhe nuk e kishte gjykuar kurrë. Kur Vjosa ishte e vogël, Rozafa e merrte verës në shtëpinë e pushimit. Atje ishte qetë, paqe, ndihej era e mollëve dhe e barit të kositur rishtas. Rozafa e mësonte mbesën të gatuante, i tregonte histori nga jeta e saj, i tregonte si të kujdesej për kopshtin.
Prindërit e Vjosës kishin humbur jetën në një aksident automobilistik, kur vajza ishte vetëm tetë vjeçe. Që atëherë Rozafa u bë për të edhe nënë, edhe baba, edhe shoqja më e mirë. Rozafa e rriti mbesën, i dha arsimim, e mbështeti kur Vjosa u martua. Dhe tani i kishte lënë të gjithë pasurinë e saj.
Vjosa u ul në makinë, e vendosi dosjen në sediljen e pasagjerit dhe ndezi motorin. Gjatë gjithë rrugës deri në shtëpi mendonte se si do të ndryshonte tani jeta. Tri apartamente dhe një shtëpi pushimi — kjo do të thoshte se mund të zgjidhnin ku të jetonin. Ndoshta do të shpërnguleshin me Gentianin jashtë qytetit? Shtëpia e pushimit ishte e bollshme, me truall të madh. Atje mund të krijonin një kopsht, si ai i Rozafës. Ose do të mbanin një apartament për vete, ndërsa të tjerët do t’i jepnin me qira? Të ardhurat shtesë nuk i bënin kurrë dëm askujt.
Vjosa parkoi pranë pallatit, mori dosjen dhe u ngjit në katin e pestë. Çelësi u rrotullua në bravë, dera u hap. Nga salloni vinin zëra — Gentiani dhe Marsela. Vjosa hoqi këpucët, vari xhaketën në varëse dhe shkoi në sallon.
Gentiani ishte ulur në divan, mbante në duar një filxhan kafeje. Marsela ishte rehatuar në kolltuk; përpara saj, mbi tavolinën e vogël, ishin shtrirë disa revista me dizajn interierësh. Ajo shfletonte faqet dhe i tregonte diçka djalit.
— Ja, shiko, kjo pllakë për banjën do të ishte ideale, — thoshte Marsela. — E çelët, nuk duket pis. Dhe çmimi është i arsyeshëm.
— Mami, ende nuk kemi vendosur kur do ta fillojmë remontin, — Gentiani ngriti supet.
— Aq më tepër duhet menduar që tani. Remonti është punë serioze, pa përgatitje nuk shkohet askund.
Vjosa u ndal në prag. Gentiani ngriti sytë dhe buzëqeshi.
— Vjosa, përshëndetje! Si shkoi?
— Gjithçka mbaroi, — Vjosa hyri në dhomë dhe e vuri dosjen mbi tavolinë. — Sapo mora dëshmitë.
Marsela la revistën dhe u kthye nga Vjosa.
— Dhe tani gjithçka është zyrtare?
— Po. Gjithçka është e rregulluar.
Gentiani e vuri filxhanin mbi tavolinë dhe duartrokiti lehtë.
— Më në fund! Mendova se kjo burokraci nuk do të mbaronte kurrë!
Marsela pohoi me kokë.
— Më në fund pak fat, të paktën diçka e mirë!
Vjosa buzëqeshi dhe u ul në divan pranë burrit. Nxori dokumentet nga dosja dhe i shtriu mbi tavolinë.
— Shikoni. Tri apartamente — një në qendër, një garsoniere; i dyti dy dhoma në periferi; i treti tre dhoma në një zonë banimi. Dhe shtëpia e pushimit në Gostivisht, njëqind e njëzet metra katrorë, truall dymbëdhjetë dynymë.
Gentiani u përkul mbi tavolinë, nisi t’i shqyrtonte dokumentet. Marsela u afrua edhe ajo, mori njërën nga dëshmitë në dorë.
— Apartamenti me tre dhoma, në cilën zonë është?
— Në veri. Afër stacionit të metrosë.
— Zonë e mirë, — Marsela pohoi me kokë. — Çmimet janë të larta atje. Mund ta shesësh dhe të fitosh mirë.
Vjosa u vrenjt.
— Marsela, ende nuk kam menduar për shitje.
— Gabim, — Marsela e vuri dokumentin mbi tavolinë dhe e pa nusen drejt e në sy. — Para duhen për të gjithë. Vetë thatë që doni të bëni remont. Po nga do t’i merrni fondet?
Gentiani pohoi me kokë.
— Mami ka të drejtë. Vjosa, ta shohim situatën me sy hapur. Kemi kredi, remonti është i domosdoshëm, makina është e vjetër, duhet ndërruar. Dhe ja, një mundësi e tillë!
Vjosa u mbështet pas shpinës së divanit. Brenda saj diçka u shtrëngua. Biseda po shkonte krejt në një drejtim tjetër nga ai që kishte imagjinuar.
— Gentian, kjo është trashëgimia nga Rozafa. Do të doja ta mendoja mirë fillimisht.
— Çfarë ka për të menduar? — Marsela kryqëzoi krahët. — Nuk do të jetosh vetëm në të gjitha apartamentet. Pse të mbash prona bosh? Shet një, paratë futen në familje. Apo Gentianin nuk e konsideron familje?
Vjosa shtrëngoi grushtat. Marsela gjithmonë dinte të manipulonte, t’i kthente fjalët ashtu që Vjosa të dukej fajtore.
— Marsela, Gentianin e konsideroj familje. Por kjo është trashëgimia ime. Më duhet kohë për të vendosur çfarë të bëj me të.
— Kohë? — Marsela hungëriti me përbuzje. — Vjosë, derisa ti mendon, tregu i pasurive të paluajtshme do të ndryshojë. Tani çmimet janë të mira, duhet shitur.
Gentiani i vuri dorën në shpatull Vjosës.
— Vjosë, mami flet me vend. Ta shesim një apartament. Për shembull, garsonieren në qendër. Është e vogël, por vlen shumë. Paratë shkojnë për kredinë, për remontin, dhe ndihmojmë pak edhe Marselën.
Vjosa u kthye me vrull nga burri.
— Ta ndihmojmë Marselën? Ç’lidhje ka këtu nëna jote?
— Si ç’lidhje ka? — Gentiani ngriti vetullat i habitur. — Ajo gjithë jetën ka shpenzuar për ne. Na ndihmoi për dasmën, na dha para për këstin e parë të banesës. Tani është radha jonë të ndihmojmë.
Vjosa u ngrit nga divani. Gjaku i vërshoi në fytyrë.
— Gentian, kjo është trashëgimia ime. Nga Rozafa. Që më rriti pas vdekjes së prindërve. Nuk kam ndërmend të vrapoj menjëherë të shes apartamente për të shpërndarë para djathtas e majtas.
Marsela u ngrit edhe ajo.
— Djathtas e majtas? — Marsela ngriti zërin. — Vjosa, a po e quan shpërndarje parash ndihmën për familjen e burrit?
— E quaj shpërndarje kur bëhet fjalë për pasurinë time pa pëlqimin tim!
Gentiani u vu mes gruas dhe nënës.
— Vjosa, qetësohu. Thjesht po diskutojmë mundësi.
— Çfarë mundësish? — Vjosa rrëmbeu dokumentet nga tavolina. — Ju tashmë i keni vendosur të gjitha për mua! Të shitet apartamenti, të shlyhet kredia, të bëhet remonti, të ndihmohet Marsela! Po mua, a më pyeti kush?
— Vjosë, mos bëj skena, — Marsela valëviti dorën. — Ne nuk jemi armiqtë e tu. Duam të të ndihmojmë ta menaxhosh siç duhet trashëgiminë.
— Nuk kam nevojë për ndihmën tuaj! — Vjosa shtrëngoi dokumentet në duar. — Do ta zgjidh vetë!
U kthye dhe doli nga salloni. Shkoi në dhomën e gjumit, mbylli derën dhe u ul në shtrat. Duart i dridheshin. Brenda saj gjithçka vlonte. Vjosa sapo kishte marrë trashëgiminë nga Rozafa e dashur, ndërsa burri dhe Marsela tashmë po e ndanin, sikur të ishte pasuri e përbashkët.
Nga salloni vinin zëra të mbytur. Marsela po i thoshte diçka Gentianit, por fjalët nuk dëgjoheshin qartë. Vjosa i vuri dokumentet mbi komodinën pranë shtratit dhe u shtri. Jashtë binte një shi i imët, pikat trokisnin në xham.
Pas disa minutash dera u hap. Gentiani hyri në dhomën e gjumit dhe u ul në skajin e shtratit.
— Vjosë, pse u acarove kaq shumë?