Idili familjare u shemb brenda një dite.
Mëngjesi tjetër nisi me një telefonatë. Marsela. Vjosa hodhi sytë te ekrani dhe e refuzoi thirrjen. Pas një minute, vjehrra telefonoi sërish. Vjosa psherëtiu dhe e hapi telefonin.
— Alo.
— Vjosa, mirëmëngjes, — zëri i Marselës tingëllonte i tendosur. — Gentiani më tregoi për bisedën tuaj të djeshme. Më duket se nuk e ke kuptuar krejt saktë situatën.
— Marsela, e kam kuptuar shumë mirë.
— Jo, Vjosë, dëgjo. Ne nuk jemi armiqtë e tu. Ne duam të të ndihmojmë. Je e re, pa shumë përvojë në çështjet financiare. Pasuritë e paluajtshme janë të ndërlikuara: taksa, dokumente, mirëmbajtje. Gentiani dhe unë menduam se do të ishte më e thjeshtë të shitej një apartament, paratë të shpërndaheshin me mend, ndërsa pjesa tjetër të lihej për të ardhmen.
Vjosa shkoi në kuzhinë dhe vuri çajnikun në zjarr.
— Marsela, do t’i zgjidh vetë.
— Vetë? — vjehrra ngriti zërin. — Vjosë, a e kupton fare ku po futesh? Tre apartamente dhe një vilë verore janë përgjegjësi e madhe! Pagesa komunale, riparime, dokumente! Vetëm nuk ia del dot!
— Nuk jam vetëm. Kam burrin tim.
— Pikërisht! Ke burrin tënd! Gentianin! Që do të të ndihmojë! Dhe ti po refuzon!
Vjosa hodhi ujin në filxhan dhe futi qesken e çajit.
— Marsela, ndihmë quhet kur më pyesin se çfarë më duhet. Jo kur vendosin në vendin tim se si ta menaxhoj trashëgiminë time.
— Çfarë ka për t’u sqaruar, tani je pjesë e familjes, gjithçka është e përbashkët! — vjehrra nuk hiqte dorë. — Gentiani është djali im, ti je gruaja e tij! Do të thotë se gjithçka që keni, ju përket të dyve!
Vjosa vendosi filxhanin mbi tavolinë.
— Marsela, trashëgimia nuk hyn në pasurinë e përbashkët bashkëshortore. Është personale.
— Çfarë personale?! — vjehrra pothuajse bërtiti. — Ti jeton me djalin tim! Përdor paratë e tij! Lëviz me makinën e tij! Dhe tani vendos që trashëgimia qenka vetëm e jotja?!
— Nuk përdor paratë e Gentianit. Unë punoj dhe fitoj vetë. Makina është në emrin tim dhe e paguaj nga rroga ime. Dhe po, trashëgimia është vetëm e imja.
Marsela heshti. Pastaj zëri i saj u bë i ftohtë.
— E qartë. Pra, je egoiste. Mendon vetëm për veten. Gentiani meriton më mirë.
— Ndoshta.
Vjosa e mbylli telefonin dhe e la mbi tavolinë. Duart i dridheshin. Vjehrra gjithmonë dinte si t’i gjente pikat e dobëta, si të shtypte ndjenjën e fajit. Por tani Vjosa nuk ndiente faj. Vetëm lodhje.
Gentiani doli nga dhoma e gjumit pas gjysmë ore. Dukej i zymtë, i papushuar. Shkoi në kuzhinë, i hodhi vetes kafe nga makina dhe u ul përballë Vjosës.
— Të telefonoi mama?
— Po.
— Çfarë të tha?
— Të njëjtën gjë si dje.
Gentiani piu një gllënjkë kafeje dhe e vuri filxhanin mbi tavolinë.
— Vjosë, hajde ta diskutojmë edhe një herë. Qetë. Pa emocione.
Vjosa ngriti sytë nga burri.
— Gentian, nuk kam çfarë të diskutoj. Trashëgimia është e imja. Unë do të vendos çfarë të bëj me të.
— Pra, as që do t’i dëgjosh argumentet e mia?
— I dëgjova dje. Edhe pardje, kur ti dhe Marsela rrinët në sallon dhe e ndatë trashëgiminë time.
Gentiani shtrëngoi buzët.
— Nuk e ndamë. Diskutuam variante.
— Pa mua.
— Sepse ti nuk jepje mundësi të flitej normalisht! U hodhe menjëherë kundër!
Vjosa u ngrit nga tavolina, mori filxhanin dhe e vuri në lavaman.
— Gentian, dua fillimisht të merrem me dokumentet. T’i rregulloj siç duhet. Të kuptoj çfarë taksash duhen paguar, si janë pagesat komunale, si mbahet vila verore. Pastaj do të marr vendime.
— Sa kohë të duhet?
— Nuk e di. Ndoshta një muaj. Ndoshta dy.
Gentiani u ngrit dhe iu afrua.
— Vjosë, për dy muaj çmimet e pasurive mund të bien. Tani është moment i mirë për shitje. Nëse e humbasim kohën, humbasim para.
Vjosa u kthye nga burri.
— Gentian, a po e dëgjon veten? Rozafa vdiq gjashtë muaj më parë. Unë ende nuk jam pajtuar me humbjen. Dhe ti flet për çmime pasurish!
— E kuptoj që e ke të vështirë. Por jeta vazhdon. Duhet të jemi praktikë.
— Praktikë? — Vjosa tundi kokën. — Gentian, ti as që më pyete si ndihem. Nuk u interesove se çfarë do të thotë kjo trashëgimi për mua. Fillove menjëherë të numërosh para.
Burri u tërhoq një hap.
— Nuk po numëroja para. Po mendoja për të ardhmen tonë.
— Tonën? Apo tënden?
Gentiani heshti. Vjosa doli nga kuzhina dhe shkoi në dhomën e gjumit. Nxori nga dollapi dokumentet që kishte marrë nga noteri. I shtriu mbi krevat dhe nisi t’i studionte.
Tre apartamente. Një garsoniere në qendër — tridhjetë e pesë metra katrorë. Një apartament me dy dhoma në periferi — pesëdhjetë e dy metra katrorë. Një apartament me tre dhoma në një zonë banimi — shtatëdhjetë e pesë metra katrorë. Vila verore në Gostivisht — njëqind e njëzet metra katrorë, truall dymbëdhjetë dynymë.
Vjosa mori telefonin dhe thirri Amelian.
— Amelia, përshëndetje. A njeh ndonjë jurist të mirë?
— Për çfarë çështjeje?
— Trashëgimi. Më duhet këshillë.
— Kam një të njohur. Punon në kompaninë tonë. Mund të ta jap kontaktin.
— Do ta vlerësoja shumë.
Pas disa minutash, Amelia i dërgoi numrin e telefonit dhe emrin — Dritan. Vjosa telefonoi. U përgjigjën që në tingullin e tretë.
— Po dëgjoj.
— Përshëndetje, Dritan. Quhem Vjosa. Kontaktin tuaj ma dha Amelia. Më duhet një konsultë për çështje trashëgimie.
— Mirë. Kur ju leverdis të vini?
— Sot a është e mundur?
— Po, në orën tre pasdite. Shkruajeni adresën.
Vjosa e shënoi adresën, u përshëndet dhe e mbylli telefonin. Hodhi një sy nga ora — ishte dhjetë e mëngjesit. Kishte edhe pesë orë. Vjosa u vesh, mori dokumentet dhe doli nga apartamenti. Gentiani ishte ende në kuzhinë. Vjosa nuk u përshëndet.
Deri në takimin me juristin kishte kohë. Vjosa shkoi te vila verore e gjyshes. Donte të rrinte aty, të kujtonte fëmijërinë, të ndiente lidhjen me Rozafën.
Vila ndodhej rreth dyzet minuta larg qytetit. Vjosa u kthye nga rruga kryesore në një rrugicë të ngushtë me zhavorr, kaloi pranë disa parcelave dhe u ndal te porta e njohur. Nxori çelësat, hapi bravën dhe hyri në oborr.
Parcela dukej e lënë pas dore. Bari ishte rritur deri në gju, mollët nuk ishin krasitur, shtigjet ishin mbuluar nga barërat e këqija. Vjosa iu afrua shtëpisë, hapi derën dhe hyri brenda.
Kundërmonte pluhur dhe lagështirë. Mobiliet ishin në vendet e tyre — divani, kolltukët, tavolina, karriget. Në mure vareshin fotografi. Vjosa iu afrua njërës prej tyre — Rozafa qëndronte në kopsht, me një shportë mollësh në duar. Buzëqeshte.
Vjosa kaloi gishtin mbi kornizë. Lotët i mbërritën në fyt. Gjyshja ishte i vetmi njeri që e kuptonte pa fjalë. Që kurrë nuk e gjykonte, nuk ushtronte presion, nuk manipulonte. Thjesht e donte.
Vjosa kaloi nëpër dhoma. Dhoma e gjumit e gjyshes, salloni, kuzhina, veranda. Gjithçka ishte aq e dashur, aq e njohur. Vjosa u ul në verandë dhe vështroi kopshtin. Do të duhej të rregullohej parcela. Të krasiteshin pemët, të pritej bari, të rregullohej gardhi. Por tani donte thjesht të rrinte, të mendonte.