Koha kalonte ngadalë. Vjosa rrinte ulur në verandë, dëgjonte heshtjen. Jashtë dritares gjethet fëshfërinin, diku larg kërciste zëri i një sorre. Brenda saj po bëhej më e qetë.
Rreth orës dy e gjysmë, Vjosa u kthye në qytet dhe shkoi në adresën që i kishte dhënë Dritani. Zyra ndodhej në një qendër biznesi në katin e pestë. Vjosa hipi me ashensor, gjeti zyrën e duhur dhe trokiti.
— Hyni, — u dëgjua një zë mashkullor.
Vjosa hapi derën. Pas tavolinës rrinte një burrë rreth të pesëdhjetave, me syze dhe flokë të thinjur. Ngriti sytë dhe pohoi me kokë.
— Vjosa?
— Po.
— Urdhëroni, — Dritani zgjati dorën. — Jam jurist.
Vjosa ia shtrëngoi dorën dhe u ul në karrigen përballë tavolinës.
— Më tregoni, çfarë ju intereson?
Vjosa nxori dokumentet nga çanta dhe i vendosi mbi tavolinë.
— Kam marrë një trashëgimi nga Rozafa. Tre apartamente dhe një shtëpi vere. Dua të di si t’i rregulloj saktë të gjitha. Çfarë taksash duhet të paguaj. Dhe si ta mbroj trashëgiminë nga ndërhyrjet.
Dritani mori dokumentet dhe filloi t’i shqyrtonte.
— Trashëgimia është marrë me testament?
— Po.
— Mirë. Trashëgimia e marrë me testament nuk hyn në pasurinë e përbashkët të bashkëshortëve. Do të thotë se Gentiani nuk ka të drejtë mbi të.
— Po nëse dua të shes një nga apartamentet?
— Edhe paratë nga shitja do të jenë pronë personale e juaja. Por nëse i vendosni në një llogari të përbashkët ose blini diçka për familjen, Gentiani mund të pretendojë gjysmën.
Vjosa pohoi me kokë.
— E kuptoj. Po si ta mbroj trashëgiminë?
— Regjistrojeni gjithçka vetëm në emrin tuaj. Hapni një llogari të veçantë bankare, ku askush tjetër, përveç jush, të mos ketë akses. Mos jepni prokura. Mos e përfshini Gentianin në dokumentet e pasurive të paluajtshme.
— A mund të ndalohet në ndonjë mënyrë dhënia e prokurave?
— Po. Mund të paraqisni një kërkesë te noteri për ndalimin e lëshimit të prokurave në emrin tuaj. Kjo ju mbron nga mashtrimet.
Vjosa i shënonte të gjitha në bllokun e saj. Dritani vazhdonte të shpjegonte hollësitë, u përgjigjej pyetjeve. Konsulta zgjati rreth një orë. Kur gjithçka u diskutua, Vjosa pagoi dhe doli nga zyra.
Jashtë po binte muzgu. Vjosa hipi në makinë dhe u nis për në shtëpi. Gjatë rrugës ndaloi në bankë. Hapi një llogari të re dhe transferoi aty të gjitha kursimet e saj. Pastaj paraqiti kërkesën te noteri për ndalimin e dhënies së prokurave.
U kthye në shtëpi vonë në mbrëmje. Gentiani rrinte në sallon dhe shikonte televizor. Vjosa kaloi pranë tij pa përshëndetur. Gentiani e fiku televizorin dhe i foli.
— Vjosa, ku ishe?
— Po zgjidhja çështjet e trashëgimisë.
— Çfarë çështjesh?
— Regjistrime. Dokumente. Gjithçka që duhet.
Gentiani u ngrit nga divani dhe iu afrua.
— Dhe çfarë vendose?
— I regjistrova të gjitha në emrin tim. Hapa një llogari të veçantë. Ndalova dhënien e prokurave.
Gentiani u vrenjt.
— Pse?
— Që ta mbroj trashëgiminë time.
— Nga kush ta mbrosh? Nga unë?
Vjosa e pa drejt në sy.
— Nga të gjithë ata që mendojnë se mund të disponojnë pronën time pa pëlqimin tim.
Gentiani u skuq.
— Vjosa, pse i komplikon gjërat? Ne jemi familje! Gjithçka duhet të jetë e përbashkët!
— Jo, Gentian. Jo gjithçka. Trashëgimia është e imja. Dhe kështu është e drejtë.
Gentiani u tërhoq një hap pas.
— Je serioze?
— Më shumë se serioze.
Gentiani u soll rrotull në dhomë, pastaj u ndal dhe e pa.
— E di, Vjosa, më duket se ke ndryshuar. Je bërë tjetër njeri. E ashpër. E ftohtë.
Vjosa u përgjigj qetë:
— Nuk kam ndryshuar. Thjesht kam pushuar së qeni e përshtatshme.
Gentiani nuk tha asgjë. U kthye dhe doli nga salloni. Vjosa mbeti në mes të dhomës. Brenda saj ishte qetësi. Për herë të parë pas një kohe të gjatë, nuk ndiente faj.
Ditët pasuese kaluan në një heshtje të tensionuar. Gentiani pothuajse nuk fliste me Vjosën, e kalonte kohën në zyrën e tij ose te Marsela. Marsela telefononte çdo ditë, por Vjosa nuk e hapte telefonin.
Pas një jave, Gentiani u kthye në shtëpi me një çantë të madhe. Hyri në dhomën e gjumit dhe filloi të mblidhte rrobat. Vjosa hyri dhe u ndal te dera.
— Po largohesh?
— Po. Te Marsela. Përkohësisht.
— Përkohësisht?
Gentiani nuk u përgjigj. Vazhdonte të paloste rrobat. Vjosa u mbështet te korniza e derës.
— Gentian, nëse po largohesh, do të thotë se ke bërë një zgjedhje.
Gentiani u ndal dhe e pa.
— Ti e bëre zgjedhjen, Vjosa. Zgjodhe paratë.
— Nuk zgjodha paratë. Zgjodha veten.
Gentiani mbylli çantën, mori xhaketën nga varësja.
— Ndoshta do të ndryshosh mendje. Unë do të pres.
— Mos prit.
Gentiani mbeti i ngrirë. Pastaj pohoi me kokë, u kthye dhe doli nga dhoma. Vjosa e përcolli me sy. Dëgjoi derën e hyrjes që u hap, bravën që u mbyll. Heshtje.
Vjosa shkoi në sallon dhe u ul pranë dritares. Jashtë ishte errësuar, në rrugë ishin ndezur dritat. Brenda kishte një ndjesi të çuditshme — jo dhimbje, jo trishtim. Lehtësi.
Për herë të parë pas pesë vitesh martesë, Vjosa ndjeu lirinë. Pranë saj nuk kishte më ata që e konsideronin pronë së bashku me apartamentet. Që kërkonin, manipulonin, ushtronin presion. Që në trashëgimi shihnin vetëm para, e jo kujtimin e një njeriu të dashur.
Vjosa mori telefonin dhe i shkroi Amelias: “Gentiani u largua. Jam e lirë.”
Amelia u përgjigj pothuajse menjëherë: “Qëndro e fortë. Jam me ty.”
Vjosa buzëqeshi. Amelia kishte të drejtë. Trashëgimia nuk ishin vetëm apartamente dhe një shtëpi vere. Ishte mbështetja që kishte lënë Rozafa. Ishte mundësia për të jetuar ashtu siç donte. Ishte liri.
Vjosa u ngrit nga divani, shkoi në kuzhinë dhe përgatiti çaj. U ul në tavolinë, hapi laptopin dhe filloi të studionte informacione për mirëmbajtjen e shtëpisë së verës. Duhej të bënte një plan — çfarë të bënte më parë, çfarë të linte për më vonë. Parcela kërkonte kujdes, shtëpia kërkonte riparime. Por ishte një punë e këndshme. Punë për veten.
Jeta vazhdonte. Vjosa e kuptoi se divorci ishte i pashmangshëm. Gentiani nuk do të kthehej. Dhe kjo ishte e drejtë. Ata po ecnin në drejtime të ndryshme. Gentiani donte një bashkëshorte të bindur, që t’i nënshtrohej atij dhe Marselës. Ndërsa Vjosa donte të ishte vetvetja.
Pas një muaji, Vjosa paraqiti kërkesën për divorc. Gentiani nuk kundërshtoi. Nuk kishte çfarë të ndanin — apartamenti ku kishin jetuar ishte blerë para martesës në emër të Gentianit. Trashëgimia i përkiste Vjosës. Divorcin e finalizuan përmes gjendjes civile.
Vjosa u shpërngul në një apartament me tre dhoma në një lagje të qetë. Bëri rinovime, e mobiloi, krijoi ngrohtësi. Apartamentin njëdhomësh në qendër e dha me qira, atë dykatësh në periferi e la bosh — për çdo rast. Shtëpinë e verës filloi ta vinte në rregull.
Marsela u përpoq të telefononte edhe disa herë, por Vjosa nuk iu përgjigj. Gentiani dërgoi disa mesazhe, por Vjosa nuk u kthye përgjigje. E shkuara mbeti në të shkuarën.
Vjosa mësoi të jetonte për veten. Punonte, kujdesej për shtëpinë e verës, takohej me miq. Nuk kërkonte marrëdhënie të reja. Shijonte lirinë dhe qetësinë.
Një mbrëmje, Vjosa rrinte ulur në verandën e shtëpisë së verës, pinte çaj dhe shikonte kopshtin. Mollët ishin krasitur, bari ishte kositur, shtigjet ishin pastruar. Gjithçka dukej e rregullt, e bukur. Ashtu siç e pëlqente Rozafa.
Vjosa ngriti filxhanin dhe tha me mend:
“Faleminderit, gjyshe. Për gjithçka.”
Era fëshfëriu gjethet, sikur po i përgjigjej. Vjosa buzëqeshi. Jeta vazhdonte. E re, e lirë, e vërtetë.